Umowy cywilnoprawne w zatrudnieniu - umowa zlecenia i umowa o dzieło

UMOWY CYWILNOPRAWNE W ZATRUDNIENIU

Coraz częściej mamy do czynienia z wykonywaniem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, do których należą: umowa zlecenia, umowa o dzieło oraz umowa agencyjna.

Jeżeli wykonujemy pracę na podstawie jednej z wyżej wymienionych umów, nie jesteśmy pracownikami. W związku z tym naszej sytuacji nie reguluje Kodeks pracy, lecz przepisy Kodeksu cywilnego. W związku z tym, nie przysługuje nam szereg różnych uprawnień i przywilejów wynikających ze stosunku pracy.

W przypadku umów cywilnoprawnych strony mają swobodę w kształtowaniu treści umowy. Charakterystyczny jest brak stosunku podporządkowania oraz trwałego związania stron, tak jak to jest przy umowach o pracę.

Na wstępie pragnę podkreślić, że każde zatrudnienie w warunkach określonych w art. 22 § 1 kodeksu pracy tj. „Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.” jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na to, jak umowa została nazwana.

      

W ramach umowy zlecenia oraz umowy o pracę zostaje między stronami tych umów nawiązywany stały stosunek współpracy, w odróżnieniu od umowy o dzieło.

Zawierając umowę zlecenia zobowiązujemy się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie np. do wykonywania usług księgowych, informatycznych, prawnych, transportowych.

• OBOWIĄZKI:

Wykonując umowę zlecenia jesteśmy zobowiązani do starannego działania. Nie odpowiadamy za osiągnięcie pewnego rezultatu, jak to jest w przypadku umowy o dzieło. Naszym obowiązkiem jest natomiast dołożyć wszelkich starań, aby osiągnąć zamierzony rezultat.

• WYNAGRODZENIE:

Wynagrodzenie za pracę w ramach umowy zlecenia może zostać ustalone na dowolnym poziomie. Zleceniodawca nie jest zobowiązany do płacenia zleceniobiorcy ustawowego minimum tzn. minimalnego miesięcznego wynagrodzenia, ani zapewnienia urlopu wypoczynkowego. Co do zasady umowa zlecenie jest umową odpłatną, jednakże nic nie stoi na przeszkodzie, aby umowa ta była nieodpłatna. Jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się co do wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy. Dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia.

• MOŻLIWOŚĆ ZASTĘPSTWA:

Zlecenie powinniśmy wykonywać osobiście. Możliwe jest jednak powierzenie w umowie wykonania niektórych lub wszystkich czynności innej osobie. Przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku takim zobowiązany jest zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy.

• OBOWIĄZEK INFORMACYJNY:

Przyjmujący zlecenie powinien udzielać dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie.

• PIENIĄDZE:

Przyjmującemu zlecenie nie wolno używać we własnym interesie rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie.

• WYPOWIEDZENIE UMOWY:

Dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę.

Przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę.

• SKŁADKI:

Zgodnie z zasadą określoną w art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkiem ubezpieczeniowym (emerytalne, rentowe oraz wypadkowe) podlegają między innymi osoby wykonujące pracę na postawie umowy zlecenia lub innej umowy świadczenia usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne i następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem (pod warunkiem zgłoszenia w terminie do obowiązkowych ubezpieczeń - tutaj 7 dni od rozpoczęcia wykonywania umowy zlecenia). Z tego wynika, że dla osoby, której umowa zlecenie jest jedynym stosunkiem prawnym i tytułem do podlegania ubezpieczeniom – podlega im. Co do zasady umowa zlecenie jest również podstawą do obowiązku opłacania składek zdrowotnych.

Należy zwrócić uwagę, że sytuacja w zakresie opłacania składek będzie kształtować się odmiennie jeżeli zleceniobiorca będzie posiadał dochód jeszcze z innych tytułów tj. umowa o prace, emerytura, działalność gospodarcza, inne umowy zlecenie albo będzie posiadał statusu studenta.

• UMOWA AGENCYJNA:

Umowa agencyjna stanowi w zasadzie odmianę umowy zlecenia, w związku z tym stosuje się do niej przepisy o zleceniu z uwzględnieniem przepisów bezpośrednio odnoszących się do umowy agencyjnej. Tematykę umowy agencyjnej postanowiłem zawęzić do minimum, mając na względzie, iż jest to pochodna umowy zlecenia, zainteresowane osoby tą tematyką zachęcam do uzewnętrznienia swojej ciekawości w komentarzu, w tedy przygotuję szczegółową analizę tego zagadnienia.

Umowę agencyjną mogą zawrzeć tylko przedsiębiorcy, czyli osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą i osoby prawne.

Przyjmujący zlecenie to agent, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zobowiązuje się do stałego pośredniczenia przy zawieraniu z klientami umów na rzecz przedsiębiorcy dającego zlecenie. Agent może również zawierać umowy w imieniu przedsiębiorcy.

Za wykonywane czynności agentowi należy się wynagrodzenie.

   

Umowa o dzieło może być zawierana między osobami fizycznymi, prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej. Przedmiotem omawianej umowy powinno być konkretne dzieło, uzgodnione przez strony, przy czym może być ono rozumiane szeroko: jako obejmujące zarówno przedmioty w postaci materialnej (np. zbudowanie ogrodzenia, wykonanie mebli, namalowanie obrazu), jak i w postaci niematerialnej (np. skomponowanie piosenki, zorganizowanie ślubu).

• OBOWIĄZKI:

Zawierając umowę o dzieło zobowiązujemy się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający - do zapłaty wynagrodzenia. umowa o dzieło to tzw. umowa rezultatu, czyli umowa na wykonanie czegoś, w szczególności może polegać na np. wytworzeniu rzeczy, zmianie rzeczy już istniejącej, naprawieniu rzeczy, przerobieniu rzeczy, uzupełnieniu albo rozbudowie rzeczy, połączeniu rzeczy z innymi rzeczami, dodaniu części składowych.

• WYNAGRODZENIE:

W przeciwieństwie do umowy zlecenie, która może być umową nieodpłatną to umowa o dzieło jest zawsze umową odpłatną. Jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, uznaje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeżeli również w ten sposób nie można ustalić wysokości wynagrodzenia, wykonawcy należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie.

Jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych będących podstawą obliczenia wynagrodzenia, przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia.

Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.

• MATERIAŁY:

Jeżeli materiałów na wykonanie dzieła dostarcza zamawiający, przyjmujący zamówienie powinien ich użyć w sposób odpowiedni oraz złożyć rachunek i zwrócić niezużytą część. Jeżeli materiał dostarczony przez zamawiającego nie nadaje się do prawidłowego wykonania dzieła albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu, przyjmujący zamówienie powinien niezwłocznie zawiadomić o tym zamawiającego.

• ODPOWIEDZIALNOŚĆ:

Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.

• SKŁADKI:

Obowiązek ubezpieczenia z tytułu umowy o dzieło powstaje w dwóch przypadkach tj. gdy umowę o dzieło zawrzesz z własnym pracodawcą albo gdy umowa o dzieło jest przez Ciebie wykonywana na rzecz własnego pracodawcy. Osiągnięty wówczas przychód uważa się do celów ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego za przychód ze stosunku pracy, a nie za przychód z umowy cywilnoprawnej. Tylko wtedy od tej umowy o dzieło są opłacane za Ciebie składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz zdrowotne. Żadna inna sytuacja nie powoduje powstania obowiązku ubezpieczeń dla tej umowy.

Zawierając umowę o dzieło nie mamy jakichkolwiek uprawnień pracowniczych (np. minimalnego miesięcznego wynagrodzenia, urlopów).