SEPARACJA

SEPARACJA

Na wstępie należy zaznaczyć, że kwestie separacji reguluje ustawa z dnia 9 marca 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 682) kodeks rodzinny i opiekuńczy art. 61¹ – 61⁶ i inne.

v  Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację.

Istotną tutaj kwestią jest pożycie małżeńskie. Przyjmuje się, że jest to ogółu więzi między małżonkami w sferze duchowej, fizycznej i gospodarczej. Zupełny rozkład pożycia oznacza zanik wszystkich tych więzi łącznie. W określonych okolicznościach istnieje możliwość uznania za zupełny rozkład pożycia także przy niepełnym zaniku określonej więzi np. praca we wspólnym gospodarstwie została wywołana szczególnymi okolicznościami, wspólne mieszkanie w jednym lokalu z konieczności finansowej, jednakże w takiej sytuacji, małżonkowie muszą prowadzić w szczątkowej postaci wspólne gospodarstwo domowe.

v  Jednakże mimo zupełnego rozkładu pożycia orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Ustawodawca przewidział dwie przesłanki negatywne orzeczenia separacji tj. dobro wspólnych małoletnich dzieci i sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Dobro dzieci małżonków, tę kwestię należy rozstrzygać w sposób zindywidualizowany w każdym konkretnym przypadku. Trudno tutaj wskazać ogólne reguły, sąd zawszę będzie tą przesłankę badał indywidualnie. Natomiast za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego orzeczenie separacji można uznać w przypadku np. ciężkiej choroby, kalectwa małżonka lub dziecka małżonków który/e potrzebuje stałej pieczy i pomocy, krótkiego okresu zupełności rozkładu pożycia.

v  Jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków.

W przypadku orzekania o separacji nie obowiązuje zasada rekryminacji (jak to jest w przypadku orzekania o rozwód) tj. małżonkowie mogą wystąpić ze wspólnym wnioskiem o separację w związku z tym, żądanie orzeczenia separacji przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie jest przeszkodą do uwzględnienia tego żądania. Jednakże należy pamiętać, że posiadając wspólne małoletnie dzieci nie możemy wystąpić z wnioskiem o separację na podstawie zgodnego żądania.

v  Jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód. Jeżeli jednak orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a żądanie orzeczenia separacji jest uzasadnione, sąd orzeka separację.

Jak wynika z cytowanego przepisu to, od małżonków zależy, czy wystąpią z żądaniem rozwodu (jeżeli są spełnione przesłanki zupełnego i trwałego rozkładu pożycia), czy żądaniem orzeczenia separacji. Z żądaniem takim może wystąpić każdy z małżonków. W przypadku, gdy jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi rozwodu – sąd orzeka rozwód (przy założeniu, iż żądanie rozwodu jest uzasadnione). Żądanie rozwodu jest rozpoznawane przez sąd w pierwszej kolejności. Jeżeli natomiast żądanie rozwodu jest niedopuszczalne, przy zasadności żądania orzeczenia separacji, sąd orzeka separację.

v  Przy orzekaniu separacji stosuje się przepisy art. 57 i art. 58 k.r.o.

Orzekając separację sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednakże orzekając separację na podstawie zgodnego żądania małżonków, sąd nie orzeka o winie rozkładu pożycia. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.

W orzeczeniu orzekającym separację sąd rozstrzyga:

1.      o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków;

2.      o kontaktach rodziców z dzieckiem;

3.      w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka;

4.      rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po orzeczeniu separacji. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia;

5.      jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w orzeczeniu o separacji orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania małżonków.

6.      w wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka;

7.      na zgodny wniosek stron sąd może w orzeczeniu orzekającym separację orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe;

8.      na wniosek jednego z małżonków sąd może w orzeczeniu orzekającym separację dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

Należy rozważyć pisemne porozumienie się małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po orzeczeniu separacji, ponieważ Sąd uwzględni je, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka.

Sąd bierze pod uwagę, że rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, jednakże gdy dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia, sąd może rozdzielić rodzeństwo.

W braku porozumienia małżonków sąd, uwzględnia prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców.

Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.

Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.

v  Orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej. 

A ustawa stanowi m.in.:

1.      Małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć małżeństwa.

2.      Jeżeli wymagają tego względy słuszności, małżonkowie pozostający w separacji obowiązani są do wzajemnej pomocy. Do obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków pozostających w separacji drugiemu.

a)      Małżonek pozostający w separacji, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

b)      Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a separacja pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

3.      Małżonek pozostający w separacji nie może powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.

v  Orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Ustrój rozdzielności powstały w wyniku orzeczenia separacji ma charakter przymusowy i pozostaje ustrojem obligatoryjnym przez cały okres separacji. Wyłączona jest więc możliwość dowolnego kształtowania stosunków majątkowych między małżonkami.

v  Na zgodne żądanie małżonków sąd orzeka o zniesieniu separacji.

1.      Z chwilą zniesienia separacji ustają jej skutki.

2.      Znosząc separację, sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem małżonków.

3.      Z chwilą zniesienia separacji powstaje między małżonkami ustawowy ustrój majątkowy. Na zgodny wniosek małżonków sąd orzeka o utrzymaniu między małżonkami rozdzielności majątkowej.

v  Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.

v  Obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa albo po orzeczeniu separacji wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka.

v  Koszty sądowe:

ü  orzeczenie separacji na zgodny wniosek małżonków i jeżeli nie posiadają dzieci to opłata sądowa wynosi 100 zł, w innym przypadku 600 zł;

ü  zniesienie separacji to opłata sądowa w wysokości 100 zł;

ü  podział majątku wspólnego zawierający zgodny projekt podziału to opłata w wysokości 300 zł, w innym przypadku 1000 zł